Cüzzam hastalığı nedir?

Cüzzam hastalığı (Hansen hastalığı olarak da bilinir) Mycobacterium leprae isminde olan bakterilerin niçin olduğu bir enfeksiyondur. Bu bakteriler oldukca yavaş büyür ve enfeksiyon emareleri geliştirmesi 20 yıla kadar sürebilir.

Hastalık, sinirlerin hasar görmesine niçin olabileceği benzer biçimde, cilt dokusunu, gözleri bununla birlikte burun membranını (mukozası) da etkileyebilir. Bakteriler cildin altında şişen sinirlere saldırır. Bu, etkilenen bölgelerin dokunma ve ağrıyı idrak etme kabiliyetini kaybetmesine niçin olabilir. Bu da direkt doğruya kesikler ve yanıklar benzer biçimde yaralanmalara sebebiyet verebilir. Çoğu zaman, etkilenen cilt renk değiştirir ve iki şekilde de ortaya çıkabilir:

Daha hafifçe yada daha koyu, çoğu zaman kuru yada pul pul, his kaybı ile

yada

Cildin iltihabı sebebiyle kırmızımsı.

Tedavi edilmezse sinir hasarı, ellerin ve ayakların felce uğramasına niçin olabilir. Oldukca ileri vakalarda, şahıs duyu eksikliği sebebiyle birden fazla yaralanmaya maruz kalabilir ve sonunda vücut, etkilenen bölgeleri zaman içinde tekrardan emebilir, bu da görünür şekilde parmak yitirilmesine niçin olabilir. Yüz sinirleri etkilenirse kornea ülseri ve körlük de ortaya çıkabilir. İleri cüzzam hastalığının öteki emareleri, burun septumuna verilen hasardan meydana gelen kaş kaybı ve sırt-burun deformitesini içerebilir.

Erken tanı ve tedavi çoğu zaman hastalıktan kaynaklanabilecek sakatlığı önler ve dolayısıyla cüzzam hastalığı olan insanoğlu çalışmaya ve etken bir yaşam sürmeye devam edebilir. Tedavi başladıktan sonrasında artık hastalık bulaşıcı değildir. Bununla beraber, tabip tarafınca yönetilen tüm tedavi sürecini bitirmek, tedavinin sonuca erişmesi açısından son aşama önemlidir.

Geçmişte her yıl dünya genelinde 250.000 şahıs cüzzam hastalığından muzdarip olurdu. Oldukça bulaşıcı, yıkıcı bir hastalık olarak biliniyordu ve korkuluyordu sadece şimdi yayılmasının zor bulunduğunu ve fark edildiğinde kolayca tedavi edilebileceğini biliyoruz. Gene de, hastalık hakkında birçok ön yargı halen günümüzde de devam etmektedir ve hastalığa yakalananlar, çevreden izole edilir, ayrımcılığa uğrarlar.

Bireyler cüzzam hastalığına iyi mi yakalanır?

Cüzzam hastalığının insanoğlu içinde iyi mi yayılmış olduğu tam olarak kim bilir. Şu anda bilim adamları, cüzzam hastalığı olan bir şahıs öksürdüğünde yada hapşırdığında ya da sıhhatli bir kişinin bakterileri içeren damlacıkları nefes yöntemiyle vücuduna aldığında hastalığı kapabileceğini düşünüyor. Hastalığa yakalanmak için aylarca tedavi edilmemiş cüzzamlı biriyle uzun soluklu, yakın temas lüzumlu.

Cüzzam hastalığı olan bir kişiyle aşağıdaki benzer biçimde gündelik temaslardan cüzzam alamazsınız:

• El sıkışmak yada sarılmak,
• Otobüste yan yana oturmak,
• Beraber yiyecek yiyecek.

Ek olarak cüzzam hastalığı hamilelik esnasında anneden doğmamış bebeğine de geçmez ve cinsel temas yöntemiyle da yayılmaz.

Bakterilerin yavaş büyüyen doğası ve hastalığın belirtilerinin ortaya çıkması uzun süre almış olduğu için, enfeksiyon kaynağını bulmak çoğu zaman oldukca zor olsa gerek.

Cenup ABD’da, bazı Armadillolar naturel olarak insanlarda Hansen hastalığına yol açan bakterilerle enfekte olurlar ve bunu insanlara yayabilirler. Bununla beraber, risk oldukca düşüktür ve armadillolarla temas eden bir çok insanoğlunun Hansen hastalığına yakalanma olasılığı düşüktür.

Genel sıhhat nedenleriyle, mümkün olduğunda armadillolarla temastan kaçının. Bir armadillo ile temas kurduysanız ve Hansen hastalığından kaygı ediyorsanız, bir sıhhat uzmanınına danışın. Doktorunuz süre içinde sizi takip edecek ve hastalığı geliştirip geliştirmediğinizi görmek için periyodik cilt muayeneleri yapmış olacaktır. Eğer cüzzam hastalığınız var ise, doktorunuz tedavi almanıza destek olabilir.

 

Kimler risk altında?

Genel olarak, dünyadaki herhangi bir erişkin için cüzzam hastalığına yakalanma riski oldukca düşüktür. Şu sebeple tüm insanların %95’inden fazlası hastalığa karşı naturel bağışıklığa haizdir.

Hastalığın yaygın olduğu bir ülkede yaşıyorsanız, hastalık riski altında olabilirsiniz. 2011-2015 yılları aralığında DSÖ’ye binden daha oldukca Hansen hastalığı bildirimi icra eden ülkeler şunlardır:

Afrika: Mozambik, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Etiyopya, Madagaskar, Nepal, Nijerya, Tanzanya.

Asya: Myanmar, Bangladeş, Hindistan, Endonezya, Filipinler, Sri Lanka.

ABD Kıtası: Brezilya.

Cüzzam hastalığının tedavisini almayan insanlarla uzun süre yakın temas halinde iseniz da risk altında olabilirsiniz. Eğer tedavi edilmezlerse, Hansen hastalığına yol açan bakterilere maruz kalabilirsiniz. Bununla beraber, hastalar tedaviye adım atar başlamaz, artık hastalığı yaymazlar.

Cüzzam hastalığı emareleri

Emareler yaygın şekilde cilt dokusunu, sinir hücrelerini ve mukoza membranını etkisinde bırakır.

Hastalık verilen cilt semptomlarına sebebiyet verebilir:

• Uyuşmuş ve renksiz görünebilen ciltte oluşan lekeler,
• Deride oluşan nodüller (büyümeler)
• Kalınlaşmış, sertleşmiş yada kurumuş cilt dokusu
• Ayağın tabanında oluşan ülserler
• Yüzde ya da kulak memelerinde oluşan ağrısız şişlikler
• Kaşta dökülme ya da kirpik kayıpları

Sinirlere hasar verdiğinde ortaya çıkan semptomlar:

• Ciltte etkilenen bölgelerde uyuşma görülmesi
• Kaslarda zayıflık ya da nüzul (yaygın olarak elde ve ayakta)
• Genişlemiş sinir hücreleri
• Kör olmaya yol açabilecek göz hastalıkları (yüzdeki sinirler etkilendiğinde)

Mukoza zarında cüzzamın sebep olabileceği semptomlar şunlar olabilir:

• Burunda tıkanmalar
• Burunda kanama görülmesi

Cüzzam sinirlere zarar verdiğinden dolayı, duyu kaybı ya da his kaybı oluşabilir. Duyu ​​kaybı meydana ulaştığında, yanıklar benzeri yaralanmalar anlaşılmayabilir. Size zarar verebilecek acıyı hissetmeyebileceğinizden, vücudunuzun etkilenen bölümlerinin yaralanmamasına dikkat edin.

Tedavi edilmezse, gelişmiş cüzzam emareleri şunları içerebilir:

• Ellerin ve ayakların felci ve sakatlanması
• Tekrardan emilim sebebiyle ayak parmaklarının ve parmakların kısalması
• Ayakların dibinde iyileşmeyen kronik nodüller
• Görme kaybı
• Kaşların dökülmesi
• Burunda biçim bozuklukları oluşması

Nadiren ortaya çıkabilecek başka emareler şunlardır:

• Ağrı verebilen yada kırılgan sinirler
• Etkilenen bölgede kızarıklık ve ağrı
• Deride yanma hissi
• Cüzzam hastalığı teşhis ve tedavisi

Hastalık iyi mi teşhis edilir?

Cüzzam hastalığı, düzgüsel ciltten daha açık yada daha koyu görünebilecek cilt lekelerinin ortaya çıkmasıyla bilinebilir. Kimi zaman etkilenen cilt bölgeleri kırmızımsı olabilir. Bu cilt lekelerinde his kaybı yaygındır. İğne ile hafifçe bir dokunuşu bile hissetmeyebilirsiniz.

Tanıyı doğrulamak için, doktorunuz mikroskop altında bakterileri aramak amacıyla cildinizin yada sinirinizin bir örneğini (cilt yada sinir biyopsisi yöntemiyle) alacak ve öteki cilt hastalıklarını ekarte etmek için testler yapmış olacaktır.

Hastalık iyi mi tedavi edilir?

Hansen’in hastalığı bir antibiyotik kombinasyonu ile tedavi edilir. Tipik olarak, aynı anda 2 yada 3 antibiyotik kullanılır. Bunlara rifampisin içeren dapson ve bazı hastalık türleri için klofazimin eklenmiş olur. Buna çoklu ilaç tedavisi denir. Bu strateji, bununla birlikte tedavinin uzunluğu sebebiyle ortaya çıkabilecek bakteriler tarafınca antibiyotik direncinin gelişmesini önlemeye destek sunar.

Tedavi çoğu zaman bir ila iki yıl sürer. Tedavi öngörülen şekilde tamamlanırsa hastalık tedavi edilebilir.

Cüzzam hastalığı sebebiyle tedavi aldıysanız, aşağıdakileri yapmanız önemlidir:

Vücudun belirli bölgelerinde uyuşma yada his kaybı yaşarsanız doktorunuza bildirin. Bu, enfeksiyondan meydana gelen sinir hasarından kaynaklanabilir. Uyuşma ve his kaybınız var ise, yanıklar ve kesikler benzer biçimde oluşabilecek yaralanmaları önlemek için fazladan itina gösterin.

Doktorunuz tedavinizin tamamlandığını söyleyene kadar antibiyotikleri alın. Daha ilkin durursanız, bakteriler yine büyümeye başlayabilir ve yine hastalanabilirsiniz.

Tedavi edilmezse sinir hasarları, ellerin ve ayakların felcine ve sakatlanmasına sebep olabilir. Oldukca ileri vakalarda, şahıs duyu eksikliği sebebiyle birden fazla yaralanmaya maruz kalabilir. Gözün kornea (dış) duyu kaybı sebebiyle yüz sinirleri etkilenirse kornea ülserleri yada körlük de ortaya çıkabilir.

 

Tedavi esnasında kullanılan antibiyotikler cüzzama yol açan bakterileri öldürecektir. Sadece tedavi hastalığı tedavi edebilir ve daha da kötüleşmesini engelleyebilir, sadece tanıdan ilkin meydana gelebilecek sinir hasarını yada fizyolojik bozulmayı tersine çevirmez. Bu yüzden, herhangi bir kalıcı sinir hasarı meydana ulaşmadan önce hastalığın mümkün olduğunca erken teşhis edilmesi oldukca önemlidir.