Böbrek Ağrısı Nedir?

Böbrek ağrısı, flank ağrı yada yan ağrısı; karın ile bel bölgesinin bileşkesinde yer edinen ve böbreklerin yerleştiği anatomik bölgeye denk gelen bölümde hissedilen ağrı şikayetlerini tanım etmede kullanılır. Ağrının hissedildiği bölgeye öznel olup hastadan hastaya değişebildiğinden; karın alt yada üst kadranlarıyla bel bölgesini kapsayabilir. Bu yüzden böbrek ağrısı çoğu zaman karın yada bel ağrılarıyla karıştırılabilir.

Böbrekler anatomik olarak karındaki iç organların yer almış olduğu karın zarından (periton) ayrı olarak bulunur. Bununla beraber karın zarının iç kısmında bulunan organlarla yakın komşuluğu olduğundan, yan ağrısı şikayeti olan hastalarda bu organları etkileyen sıhhat sorunları böbreği etkileyen rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Bu yüzden, böbrek ağrısı şikayeti olan hastalarda uzman bir doktor tarafınca değerlendirilme yapılması oldukça önemlidir.

Böbrek ağrısı altta yatan nedene bağlı olarak bıçak saplanır tarzda yada sızı şeklinde, ani süregelen yada zaman içinde sertliği değişkenlik gösteren, tam olarak lokalize edilemeyen, tek bir böbrek bölgesinde hissedilebildiği şeklinde; her iki böbrek bölgesini de etkileyebilen bir ağrıdır. Gene ağrıya neden olan sebebe bakılırsa ağrı karın kadranlarına, bel bölgesine, sırt bölgesine, genital bölgeye yada uyluklara yansıma izah edebilir.

Böbrek Ağrısı Iyi mi Olur?

Böbrek bölgesiyle yakın komşuluğu bulunan mide, pankreas, kalınca bağırsaklar ve böbrekler, değişik boyut ve özelliklerde kanallara haiz organlardır. Sindirim sistemini oluşturan mide ve bağırsaklar ile pankreas ve böbreğe ilişkin kanallar lümen isminde olan boşluklar bulundurduklarından bilhassa gerilime ve basınca oldukça duyarlıdır.

Bu doğrultuda, lümenli organlarda çeşitli nedenlerle gerilim ve tazyik oluşturan sıhhat sorunları kolik ağrı isminde olan, bıçak saplanması tarzında şiddetli, zaman içinde sertliği azalıp artan ağrı atakları ile karşılaşabilir. Bunun yanında böbrek bölgesinde yer edinen kas, yağ, damar ve sinir dokuları ile böbrek dokularını etkileyen çeşitli rahatsızlıklar sebebiyle derinde hissedilen, tam olarak deposu ve tesir alanı tanımlanamayan, sızı şeklinde devamlı ağrılar da meydana gelebilir.

Bunların yanında göğüs, karın, omurga yada genital bölgeye ilişkin dokuları etkileyen rahatsızlıklarda bu bölgeye ilişkin ağrı şikayeti böbrek bölgesine yansıma gösterebildiğinden, böbrek ağrısı şeklinde tanım edilebilir.

Böbrek Ağrısı Niçin Olur?

Böbrek ağrısının sebepleri, yakınma her ne kadar ilişkili olduğu bölgeye ilişkin isimle ifade edilse de; fazlaca değişik sıhhat problemlerinden ileri gelebilir. Bu bakımdan aşağıdaki sıhhat sorunları böbrek ağrısı sebepleri içinde yer alır:

• Böbrek enfeksiyonları: Böbrekte gelişen enfeksiyonlarda yada enfeksiyonlara bağlı iltihap oluşumlarında ciddi yan ağrı şikayeti ortaya çıkabilir.
• Böbrek taşı: Böbrek ile böbreğe ilişkin kanallarda tıkanmaya neden olan taş ve kum oluşumlarında kolik tarzda böbrek ağrısı çoğunlukla görülür.
• Dehidratasyon: Çeşitli nedenlerle sıvı yitirilmesine uğrayan hastalarda idrar miktarı azalarak derişik hale gelir ve böbreklerdeki elektrolit yükü artar. Buna bağlı böbrek ağrısı ortaya çıkabilir.
• İdrar yolu iltihaplanmaları: Mesane, üreter, üretra, erkeklerde prostat şeklinde idrar yoluna ilişkin doku ve organların çeşitli nedenlerle iltihaplanması sonucu böbreğe yansıyan ağrı şikâyetleri ortaya çıkabilir.
• Böbreğin damar hastalıkları: Böbrek damarlarında genişleme, daralma yada tıkanma şeklinde sorunlarda böbrek dokusuna ilişkin dolaşım bozukluğuna bağlı olarak ağrı şikâyeti gelişebilir.
• Böbrek tümörleri: Böbrek dokusundan meydana gelen kanser ve tümör gelişimlerinde bası kanalıyla böbrek ağrısı hissedilebilir.
• Böbrek kistleri: Böbrek dokusunda ortaya çıkan kistler yada polikistik böbrek hastalıkları bası kanalıyla yan ağrısına yol açabilir.
• Gelişimsel hastalıklar: Bilhassa çocuklarda görülen vezikoüreteral reflü, üreteropelvik darlık şeklinde idrar yoluna ilişkin hastalıklarda böbrek dokusunun zarar görmesi ile beraber böbrek ağrısı görülebilir.
• Travma: Böbrek bölgesine gelen fizyolojik travmalar yada girişimsel yöntemler sonucunda böbrek dokusunun zarar görmesi sonucu yan ağrısı ile karşılaşılabilir.
• Zona şeklinde cilt enfeksiyonları: Böbrek bölgesine denk gelen cilt alanında gelişen enfeksiyonlarda yanma tarzında yan ağrısı hissedilebilir.
• Disk hastalıkları: Böbrek bölgesine yakın omurları ilgilendiren kemik ve disk hastalıklarına bağlı ağrılar böbrek ağrısı şeklinde tanım edilebilir.
• Omurga kırıkları: Bilhassa kemik erimesi ile beraber izlenebilen omurga kırıklarında böbrek bölgesine yakın durumlar böbrek ağrısı olarak hissedilebilir.
• Kas spazmları: Böbrek bölgesinde yer edinen kas gruplarının çeşitli nedenlerle spazma uğraması, ağrı yaratabilir. Halk içinde “Böbrek ağrısı üşütme sebebiyle olur” şeklinde algının gelişmesinde kas spazmına bağlı ağrılar etkilidir.
• Sinir tuzaklanmaları: Böbrek bölgesine yakın seyreden sinir dokularının çeşitli nedenlerle iltihaplanması yada bası kanalıyla tuzaklanması elektriklenme, yanma şeklinde ağrı şikâyeti oluşturur.
• Aort anevrizması: Böbrekler aort atardamarına yakın seyrettiğinden, aortta gelişen genişlemeler ve anevrizmaların bası kanalıyla meydana getirmiş olduğu ağrılar böbrek ağrısı şeklinde tanım edilebilir.
• Pankreatit: Karın arka duvarında yer edinen pankreas organının iltihaplanmalarında yan ağrısı gelişebilir.
• Apandisit: Anatomik olarak karın arka duvarına doğru seyreden apendisksin iltihaplanması sonucu gelişen apandisit vakalarında böbrek ağrısı olarak anlatılan ağrı şikayeti izlenebilir.
• Akciğer enfeksiyonları: Akciğerlerin alt kısımlarında ortaya çıkan zatürre şeklinde enfeksiyonlar; böbreğe komşuluğu sebebiyle böbrek ağrısı olarak ifade edilebilir. Öksürünce böbrek ağrısı olması bu anlamda mühim bir detay olabilir.
• Bağırsak problemleri: Böbrek bölgesine yakın seyreden kalınca bağırsakları etkileyen Crohn hastalığı, divertikülit şeklinde rahatsızlıklar yan ağrısı yapabilir.
• Hanım hastalıkları: Böbrekle yakın komşuluğu olan hanım üreme sistemine ilişkin organlara ilişkin bazı hastalıklar böbrek ağrısı şeklinde şikayetlere niçin olabilir.
• Göğüs kafesini etkileyen durumlar: Tietze sendromu şeklinde göğüs kafesini oluşturan dokuları etkileyen hastalıklar komşuluk açısından böbrek ağrısı şeklinde hissedilebilir.

Böbrek Ağrısı Emareleri Nedir?

Böbrek ağrısı fazlaca değişik sıhhat problemlerinden ileri gelebildiğinden klinik tabloda çeşitli emarelere eşlik edebilmektedir. Bu anlamda hastalarda böbrek ağrısı ile beraber aşağıdaki semptomlar hastalıkların seyrinde izlenebilir:

• Böbrek bölgesine ilişkin ciltte kızarıklık, duyarlılık, ısı artışı, şişlik
• Ateş
• Şuur bulanıklığı
• Bulantı – kusma
• İshal yada kabızlık
• İdrarda kan görülmesi yada idrar renginde koyulaşma
• İdrar yaparken ağrı yada yanma hissi
• Fena kokulu idrar yapma
• İdrar miktarında değişim; fazla yada sık idrar yapma, azca idrar yapma
• Ağızda kuruluk, susuzluk hissi
• Çarpıntı
• Baş ağrısı

Böbrek Ağrısı İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Böbrek ağrısı yukarıda da ifade edilmiş olduğu suretiyle fazlaca değişik sıhhat problemlerinden kaynaklanabildiği için, giderilmesi için değişik bölümlerin işbirliğine gereksinim duyulabilmektedir. Bu bakımdan böbrek ağrısının ilişkili olduğu hastalıklara bakılırsa flank ağrının araştırılmasında ve tedavisinde çoğunlukla aşağıdaki bölümlere başvurulur:

• İç Hastalıkları (Dahiliye)
• Pediatri (Çocuk hastalar için)
• Nefroloji yada Çocuk Nefrolojisi
• Üroloji
• Genel Cerrahi yada Çocuk Cerrahisi
• Ortopedi ve Travmatoloji

Hastanın ilgili bir bölüme başvurması halinde, ağrının kaynağına yönelik meydana getirilen araştırmalar başta bir uzmanlık alanının incelemesini gerektirdiği takdirde, hasta bölüm tarafınca ilgili uzmanlığa yönlendirilir. Bu yüzden hastanın böbrek ağrısı şikayetine yönelik ilk incelemesinin yapılarak, ilk fırsatta kendisi için en uygun bölüme yönlendirilmesi adına aile hekimine başvurması anlamlı olabilir.

Böbrek Ağrısı Iyi mi Geçer?

Böbrek ağrısı şikayeti fazlaca değişik sıhhat problemlerine işaret edebildiğinden, doğru ve etkili bir tedavinin yapılabilmesi için ilk olarak altta yatan sebebin doğru tespit edilmesi gerekir. Bu bakımdan, hastanın uzman bir doktor tarafınca alınan detaylı hastalık öyküsü ile meydana getirilen detaylı fizik muayene sonuçlarıyla değerlendirilmesi önemlidir. Doktor lüzumlu görmüş olduğu takdirde, ek görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerine başvurur.

Tüm bu incelemeler sonucundan elde edilmiş veriler ışığında, altta yatan niçin kati olarak teşhis edilerek lüzumlu tedavi planlaması yapılır.

Tanıda bilhassa böbreğin anatomik ve fonksiyonel incelemelerinin sağlandığı ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans (MR), voiding sistografi şeklinde görüntüleme şekilleri yardımcıdır. Nadiren bazı hastalarda daha detaylı araştırmaların yapılması için idrar yolunun hususi boyama yöntemleriyle boyanması yada nükleer tıp esaslı görüntülemelerin yapılması gerekebilir. Bunun yanında tam idrar tahlili, idrar proteinlerinin incelenmesi, idrar mikroskopisi ve böbrek fonksiyon testleri meydana getirilen laboratuvar tetkiklerinden bazılarıdır.

Böbrek ağrısı tedavisi temelde, mesele böbrek hastalıklarından ileri geldiği takdirde, böbrek fonksiyonlarının korunması ve geliştirilmesi amacını taşır. Buna bakılırsa bazı böbrek ağrısı ilaçları tedavide yer alabilir. Bu bağlamda hastalara antihipertansifler, diüretikler yada anti-inflamatuvar ilaçlar reçete edilebilir. Böbrek ağrısı mide bulantısı yapabildiğinden; tedaviye anti-emetikler yada anti-histaminikler eklenebilir.

Böbrek ağrısı için ilaç seçiminde; ilaçların böbrekler üstünde yan tesir göstermemesine yada böbreklerden atılımının etkilenmemesine dikkat edilmelidir. Bu bağlamda böbrek ağrısı için ağrı kesici seçiminde çoğunlukla böbreğe yönelik yan tesir oluşturmayan parasetamol, metamizol şeklinde ağrı kesiciler tercih edilir.

Bilhassa dehidratasyon yada böbrek taşı şeklinde durumlarda hastaların bolca sıvı alması; lüzumlu hallerde damardan serum ile sıvı desteğinin yapılması gerekebilir. Böbrek problemlerine bağlı elektrolit dengesizliğinin yaşandığı koşullarda ilgili minerallerin takviye edilmesi söz mevzusudur. Büyük böbrek taşları, böbrek damar hastalıkları yada tümörleri şeklinde anatomik sorunlarda çeşitli girişimsel tedavi şekilleri yada cerrahi tedaviler gündeme gelebilir.

Girişimsel yöntemler içinde üretradan uygulama edilerek kamera yardımıyla idrar yolunun görüntülenebildiği sistoskopi, böbrek bölgesine ilişkin ciltten girişim kanalıyla meydana getirilen perkütan nefrolitotomi yada taşların vücut dışından gönderilen şok dalgalarıyla kırılmasını elde eden fazladan korporal şok dalga litotripsi (ESWL) şekilleri yer alır.

Böbrek dışı sebeplerden meydana gelen böbrek ağrısı durumlarında altta yatan nedene yönelik spesifik tedavinin yapılması gerekir. Enfeksiyon hastalıklarına bağlı durumlarda antibiyotiklerden faydalanılırken; apandisit şeklinde iltihaplanmalarda yada omurganın disk hastalıkları şeklinde ortopedik sorunlarda cerrahi tedavi uygulamalarına başvurulabilir. Hanım hastalıklarına bağlı yan ağrılarında değişik girişimsel tedavi şekilleri yada ameliyatları gündeme gelebilir.

 

Böbrek Ağrısının Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?

Böbrek ağrısının gelişmesinde mühim bir yeri olan böbrek hastalıklarının, çeşitli yaşam seçimi değişiklikleriyle önlenmesi mümkündür. Bu bakımdan aşağıdaki tedbirlerin alınması, böbrek ağrısının gelişmesini engelleyerek vücut sağlığınız gelişmesine katkıda bulunabilir:

• Günlük minimum 2,5 litre (ortalama 8 bardak) su tüketilmesi böbrek sağlığı için oldukça yararlıdır.
• Kafi ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır. Sebze, meyve ve lifli gıdaların tüketimine ağırlık verilmelidir.
• Haftada minimum 3 kez olacak şekilde tertipli egzersiz yapılmalıdır.
• Sigara ve alkol şeklinde fena alışkanlıklara son verilmelidir.
• Güvenli cinsel ilişki alışkanlıkları kazanılmalı, vücut hijyenine ehemmiyet verilmelidir.