Guatr Nedir?

Guatr, uzunlukta oluşan şişlikle kendini belli eden tiroi büyümesidir. Tiroid bezinde eğer nodül yoksa bu diffuz guatr olarak adlandırılır; bir yada daha çok nodül var ise bu duruma da nodüler guatr denir.

Nodülsüz guatr; tiroit bezinin, bedenimiz için yeterince tiroit hormonu üretmemesi nodülsüz guatra neden olur. Tiroit hormonlarının üretim miktarı azalınca, beyin tiroit bezini daha çok hormon yapmak suretiyle uyarılır. Uyarılan tiroit hücreleri de ihtiyaç duyulan hormon yapımını sağlamak için çoğalır ve büyür.

Nodüler guatr; tiroit hormonlarının daha çok salgılanması için beynin gönderilmiş olduğu mesajlar, kimi zaman tiroit bezindeki kimi hücreler tarafınca daha çok algılanır ve bu hücreler öteki hücrelere oranla daha çok çoğalır. Bu durum tiroit içinde nodül adında olan yumruların oluşmasına niçin olur.

Guatr Çeşitleri ve Kullanılan Terimler Nedir?

Ötiroid (zehirsiz) guatr: Tiroit bezinde gelişme olur fakat hormon salgılanmasında değişim oluşmaz.

Graves Hastalığı (zehirli guatr): Bağışıklık sistemi tiroit hücrelerini vücuda ilişkin olmayan yabancılar olarak algılar. Sistem tiroit bezine saldırır ve tiroit bezinde hormon salgısı artar. Bu durum, hipertiroidi, şu demek oluyor ki “zehirli guatr” olarak isimlendirilir.

Toksik multinodüler guatr: Tiroit bezi içinde bulunan tek nodül ya da nodüller denetim dışı şekilde tiroit hormonlarını salgılayabilir ve hipertiroidiye yol açarlar. Çoğunlukla ileri yaş grubunda görülür.

Yalancı guatr: Tiroit bezlerinin doğuştan uzunlukta olması ihtiyaç duyulan bölgeden daha yukarıda olmasına yalancı guatr denir. Bilhassa boyun yapısı ince olan kişilerde daha belirgindir. Muayene ve ultrason değerlendirmesinde durumun guatr olmadığı düzgüsel tiroit bezi olduğu teşhis edilir.

İç guatr/ dış guatr: Tiroit bezi büyümesi dışardan görünüyorsa dış guatr olarak adlandırılır. Bu durum çoğu zaman boyun yapısı ince ve uzun olan zayıf kişilerde daha yaygın gözlemlenir. Şişman ve kısa boyunlu olanlardaysa büyüyen bez,  dışarıdan görünmez ve buna da iç guatr denir.

Dişi guatr/ adam guatr: Cerrahi operasyondan sonrasında bir kez daha gelişen guatr “dişi guatr” olarak adlandırılır. Rutin tedavide bezin bir kısmı operasyonla çıkarıldıktan sonrasında ilaç tedavisine devam edilir. İlaçların aksatılması/ alınmaması halinde gövde lüzumlu olan hormonu dışarıdan alamaz ve TSH hormonu aşırı salgılanmaya başlayabilir. Hormonların aşırı salgılanması, tiroit bezini uyarır ve guatrın tekrardan gelişmesine neden olur. Operasyonla tam iyileşme sağlanır ve guatr gelişmezse bu durum halk içinde “adam guatr” olarak bilinir.

Guatr Sebepleri Nedir?

İyot eksikliği: Guatra sebep olan en temel faktördür.  Tiroit hormonunun salgılanması iyota bağlıdır. Besinler ve suyla yeterince iyot alınmazsa hormon üretebilmek için tiroit bezi fazla çalışır ve büyür. İyot eksikliği kaynaklı guatr çoğu zaman bölgeye özgüdür ve Türkiye’de de iyot tüketiminin azca olduğu bölgelerde bu olgulara çoğunlukla rastlanır.

Selenyum eksikliği: Tiroit hormonunun çalışmasına tesir eden mühim mineraller içinde bulunur. İyot ve selenyum yetersizliğinde tiroit hastalıkları daha şiddetli seyreder.

Genetik yatkınlık: Aile içinde ve akrabalarda tiroit kanseri, nodül ya da tiroit ile ilgili sıhhat problemlerinin varlığında bu tür hastalıkların ortaya çıkma riski yükselir.

Hipertiroidi (Tiroit bezinin normalden fazla emek harcaması): Hipertiroidide, tiroit bezi kandaki tiroit hormonu seviyesinden bağımsız olarak vücutta gerek duyulandan fazla tiroit hormonu üretir.

Hipotiroidi (Tiroit bezinin normalden azca emek harcaması): Hipotiroidide ise tiroit bezi kandaki tiroit hormonu yetersiz kalmış olduğu halde azca çalışır ve lüzumlu seviyede tiroit hormonu üretemez.

Nodüller: Tiroit bezinin içinde ya da üstündeki şişkinliklere nodül adı verilir. Tiroit bezinin nodüle bağlı olarak büyümesinden kaynaklı guatra nodüler guatr denir.

Tiroit kanseri: Tiroit kanserinin bilhassa bez içinde bulunan bir ya da birden fazla nodülde görülebilir. Kimi zaman rastlantısal olarak kimi zaman de uzunlukta şişlik olarak fark edilir.

Gebelik ve doğum sayısı: Gebelikte herhangi bir hastalık olmasa da tiroit bezinin hacminin yarısı kadar daha büyümesi düzgüsel kabul edilir.

Sigara: Sigara kullanımı tiroit hormonu üretimini engellemiş olan bir maddenin seviyesini yükseltebilir. Ek olarak tiroit bezi iltihaplanması ve A vitamini eksikliği de guatra niçin olabilir.

Guatr Emareleri Nedir?

• Boyun bölgesinde fark edilen şişlik ya da şişlikler
• Boğazda baskı hissi
• Yutma güçlüğü
• Öksürme
• Ses kısıklığı
• Nefes darlığı
• Baş ağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, titreme, sinirlilik, bulantı, kusma, ishal (Tiroit hormonu normalden fazla salgılandığında)
• Kilo alma, kabızlık, halsizlik, ciltte kuruma, saç dökülmesi (Tiroit hormonu normalden azca salgılandığında)

Guatr Kimlerde Görülür?

Ailede ya da akrabalar içinde tiroit kanseri, nodül ya da tiroit ile ilgili sıhhat problemlerinin olması

• Yetersiz iyot alımı
• Vücutta iyot eksikliğine neden olan öteki durumlar
• Bayanlar erkeklerden daha çok guatr riski taşır
• 40 yaş sonrası görülme sıklığı artar
• Gebelik
• Menopoz
• Boyun ya da göğüs bölgesine uygulanan ışınım tedavisi

Guatr Tanısı Iyi mi Konur?

Genel sağlığınızla ilgili bir farklılık hissediyorsanız, daha da önemlisi boynunuzda ele gelen şişlikler oluştuysa, en kısa zamanda bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. Guatr tanısı, doktor muayenesi, tiroit hormon düzey testleri ve ultrason incelemesi sonunda netleşir. Gerekirse hekiminiz ince iğne biyopsisi ve sintigrafi neticelerini da görmek isteyebilir.

Guatr Tedavisi Iyi mi Yapılır? Tedavi Çeşitleri Nedir?

Guatr tedavisinde çoğu zaman şu yöntemler kullanılır:

• İlaç tedavisi
• Radyoaktif iyot tedavisi
• ​Cerrahi tedavi

Hastanın vücudunda azca hormon salgılanıyorsa hormon tedavisi, hormonlar aşırı salgılanıyorsa hormon yapımını baskılayacak ilaçlar verilerek hormon seviyeleri normale çekilir. Ek olarak lüzumlu görülürse cerrahi operasyon ya da radyoaktif iyot tedavisi planlanabilir. Hormon seviyelerinin düzgüsel seyrettiği ve nodül varlığı olan hastalarda sıkılıkla cerrahi tedaviye başvurulur. Tiroit bezinin tamamı ya da bir kısmı cerrahiyle çıkarılır. Operasyon esnasında komşu dokuların ve ses tellerinin zarar görmemesi hedeflenir.

Guatr Kanser Yapar mı?

Tiroit nodüllerinin ilaçla tedavisi ve kontrolü kolayca yapılabilir. Tüm hasta grubunun yüzde 5’inde kanser riski olabilir. Bundan dolayı tertipli hekim kontrollerinin zamanında yapılması ehemmiyet taşır.