Karaciğer Büyümesi

Karaciğerin düzgüsel boyutların üstüne çıkarak genişlemesi, karaciğer büyümesi olarak adlandırılır. Karaciğerde oluşan bu gelişme, çoğu zaman bir karaciğer hastalığından kaynaklı olarak ortaya çıkar. Karaciğer büyümesi sonucunda organ hasar görmeye ve işlevlerini tam olarak yerine getirememeye adım atar.

Karaciğerin yağların sindirimi, karbonhidratların glikojen formunda depolanması, enfeksiyonlarla savaşım, bazı hormon ve protein türlerinin üretimi, kanın pıhtılaşmasının sağlanması, ilaç ve toksinlerin metabolize edilerek vücuttan atılması şeklinde pek oldukca mühim göreve haiz olması sebebiyle tüm karaciğer hastalıklarında olduğu şeklinde karaciğer büyümesinde de bu işlevlerin tam olarak yerine getirilememesinden kaynaklı olarak ciddi problemler ortaya çıkabilir.

Tedavi sürecinin planlanabilmesi için ilk olarak karaciğerde büyümeye yol açan probleminin tam olarak belirlenmesi gerekir.

Karaciğer büyümesi emareleri nedir?

Karaciğerdeki gelişme, eğer hafifçe düzeyde ve erken evrelerde ise hastalarda herhangi bir emare oluşturmayabilir. Bu düzeydeki karaciğer genişlemesi çoğu zaman değişik bir nedene yönelik olarak uygulanan ultrason görüntülemelerinde tesadüfi olarak saptanır.

Hastalığın evresi ilerledikçe ve karaciğerdeki gelişme miktarı arttıkça bazı semptomlar ile hastalık kendini belli etmeye adım atar. Bu emareler çoğu zaman karaciğer büyümesine sağlıksız beslenme ve aşırı kiloluluk haricinde değişik bir karaciğer hastalığının niçin olduğu durumlarda görülür. Bunlardan en yaygın görülenleri şu şekilde sıralanabilir:

Karın ağrısı

Kaşıntı

Sarılık (ciltte ve gözlerin beyaz kısımlarında sararma)

Bitkinlik ve uyku hali

Kas ağrıları

Mide bulantısı ve kusma

Karında ele kitle gelmesi

İştahsızlık ve kilo kaybı

Ayaklarda, ayak bileklerinde ve bacaklarda oluşan şişlikler (ödem)

Vücudun belirli bölgelerinde oluşan morluklar

Yukarıdaki emareler karaciğer büyümesinde ve öteki karaciğer hastalıklarında görülebilen yaygın belirtilerdir. Karaciğerde oluşan hastalıkların bu tür emarelerle kendini göstermesi, hastalığın ciddi boyutlara ulaştığının bir göstergesi olarak da kabul edilebilir. Bundan dolayı yukarıdaki belirtilerden bir yada birkaçını taşıyan bireyler ne olursa olsun sıhhat kuruluşlarına başvurmalı ve detaylı bir muayeneden geçirilmelidir.

Karaciğer büyümesi sebepleri nedir?

Karaciğerde gelişme (hepatomegali) çoğu zaman karaciğer dokusunun olması gerektiği şeklinde çalışmadığını işaret eden bir sıhhat sorunudur. Bu durumun oluşumunda rol oynayabilen pek oldukca unsur söz mevzusudur. Bunlardan bazıları şunlardır:

Karaciğer kanseri ve değişik doku ve organlardan karaciğere metastaz yapmış kanser türleri

Karaciğer yağlanması

Konjestif kalp yetmezliği ve öteki kalp hastalıkları

Karaciğeri besleyen ve karaciğerden kanı uzaklaştıran kan damarlarındaki tıkanıklık ve darlıklar

Alkol ve ağır ilaç kullanımına bağlı olarak karaciğerde hasar ve yara oluşumları

Hepatit A, B ve C başta olmak suretiyle viral hepatit virüslerinin niçin olduğu karaciğer enfeksiyonları

Siroz

Karaciğerde oluşan hepatik kistler

Demir ve bakır şeklinde minerallerin vücutta aşırı birikimi ile gelişen hemokromatoz ve Wilson hastalığı şeklinde durumlar

Safra kesesi hastalıkları

Yukarıda verilen sebeplerin haricinde bazı bireyler karaciğer büyümesi hastalığına yakalanma mevzusunda öteki bireylere oranla oldukca daha çok risk altındadır. Otoimmün hastalık, inflamatuar bağırsak hastalığı, kronik karaciğer hastalıkları, orak hücre hastalığı ve kalp damar hastalıklarına haiz olan ve ailesinde bu hastalıklara yakalanmış bireyler bulunan kişiler karaciğer büyümesi için daha yüksek risk altındadır. Bununla beraber aşırı kiloluluk problemi olan, alkol kullanma alışkanlığı bulunan, sıtma hastalığına yakalanma riski olan ülkelere gezi eden bireylerin de karaciğer büyümesine yakalanma riski yüksek olduğundan bu kişilerin daha sık kontrolden geçirilmesi gerekir.

Karaciğer büyümesi teşhisi iyi mi konulur?

Karaciğer büyümesini işaret eden emarelerle sıhhat kuruluşlarına başvuran hastalarda karaciğer hastalıklarının varlığına ilişkin lüzumlu muayeneler ve tanı testleri uygulanır. Bu hastalarda ilk olarak detaylı şekilde tıbbi öykü alınmalı, yaşam seçimi ve alışkanlıklar sorulmalı, devamlı olarak kullanılan ilaçlar öğrenilmelidir. Sonrasında doktor tarafınca karaciğerin olması ihtiyaç duyulan boyutların üstünde olup olmadığının araştırılması amacıyla fizyolojik muayene yapılır. Bu sırada var ise ele gelecek boyutlarda olan karaciğer kitleleri de saptanabilir. Meydana getirilen muayenede karaciğer boyutlarının olması gerekenin üstünde bulunduğunun tespit edilmesi durumunda altta yatan hastalıkların belirlenebilmesi için bazı kan testleri istenir ve tıbbi görüntüleme tekniklerinden faydalanılır.

Röntgen, BT (bilgisayarlı tomografi) taraması, radyo dalgaları ve manyetik kuvvetler kullanılarak meydana getirilen MR (manyetik rezonans) incelemeleri, ultrasonik ses dalgaları kullanılarak meydana getirilen ultrasonografik görüntülemeler bu amaçla kullanılan tıbbi görüntüleme teknikleridir. Safra kanallarında herhangi bir mesele olduğundan şüphelenilmesi durumunda ERCP yöntemi ile bu kanalların görüntüleri elde edilebilir. Karaciğer yağlanması ve karaciğerde herhangi bir tümörün tespit edilmesi durumunda ise bunlara ilişkin lüzumlu araştırmaların yapılabilmesi amacıyla karaciğer biyopsisi yapılarak ilgili bölgeden ufak bir örnek alınıp incelenmek suretiyle ilgili laboratuvarlara gönderilebilir. Meydana getirilen tüm bu muayene ve tetkikler sonucunda karaciğer büyümesi teşhisi konulmuş olan bireylerde hastalığa yol açan etkenler de belirlendikten sonrasında karaciğerin daha çok hasar görmesini önlemek adına ihtiyaç duyulan tedavi uygulamalarına derhal başlanmalıdır.

Karaciğer büyümesi iyi mi tedavi edilir?

Karaciğer büyümesi tedavisi için sürecin ne şekilde planlanacağı ve hangi tedavi uygulamalarının yapılacağı; altta yatan hastalığın türü, hastanın yaşı, cinsiyeti ve genel sıhhat durumu şeklinde pek oldukca unsur bir arada değerlendirilerek doktor tarafınca belirlenir. Karaciğer yetmezliği ve hepatit enfeksiyonlarının söz mevzusu olması durumunda çoğu zaman farmakolojik tedavi (ilaç tedavisi) uygulanır. Karaciğerde tespit edilen ve biyopsi sonucunda fena huylu (malign) olduğu belirlenen tümörlere ilişkin kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi operasyon uygulamaları yapılır. Karaciğer kanserinin metastatik bir kanser olduğu tespit edilirse amacıyla daha ileri tanı testleri de yapılarak kanserin kaynağına yönelik tedavi planı da belirlenir. Lenfoma ve lösemi şeklinde kanserlerin teşhis edilmesi durumunda bunlara yönelik değişik tedavi tekniklerinden yararlanılır.

Alkol, sigara ve uyuşturucu madde kullanma alışkanlığı bulunan hastaların bu alışkanlıklarını derhal bırakmaları sağlanmalı, lüzumlu ise bu mevzuda da tıbbi destek verilmelidir. Karaciğerde oluşan hasar geri döndürülemez ve tedavi edilemez bir boyutta ise karaciğer nakli yapılması için lüzumlu prosedürler başlatılmalıdır. Hepatomegali tedavisi sürecinde yaşam seçimi değişimleri ve beslenme de büyük bir öneme haizdir. Karaciğer büyümesi problemi olan hastalara karaciğer dostu besinlerle zenginleştirilmiş sıhhatli ve dengeli bir beslenme planı uygulanmalıdır. Bunun için hastaların mevcut tedavilerine ek olarak bir diyetisyene yönlendirilmesi gerekir. Aşırı kiloluluk problemi olan yada olması ihtiyaç duyulan kilonun üstünde olan hastalarda ise uygun bir beslenme planı ile hastanın ideal kilosuna ulaştırılması gerekmektedir. Tertipli egzersiz yapmak ve sigara içilen ortamlardan uzak durmak da hastaların itina göstermesi ihtiyaç duyulan hususlar arasındadır.